Tüm kanserlerin yüzde 49’unda kromotripsis (kromozom patlamaları) saptanabilir. Kromotripsisin neden olduğu tümörler, yavaş mutasyonların ve DNA hasarının neden olduğu tümörlerden önemli ölçüde daha agresif olduğundan, hasta prognozu genellikle kötüdür.

Heidelberg (Almanya). Tıp şimdiye kadar çoğu vakada kanserin , uzun vadede hücre dejenerasyonunu tetikleyebilen mutasyonlar ve DNA hasarının bir sonucu olarak yavaş geliştiğini varsaymıştır. Bu, hücresel intihar programı veya bağışıklık sistemi tarafından durdurulmayan kontrolsüz hücre bölünmesine yol açar ve sonuçta hızla büyüyen kanserli bir tümör oluşturur.

Kanserli tümörlerin oldukça yavaş gelişmesine ek olarak, bir patlamaya en çok benzeyen bir sürecin kısa bir süre içinde bir veya daha fazla kromozomun parçalanmasına yol açabileceği de uzun zamandır bilinmektedir. Bu, tüm gen segmentlerinin ayrılmasına yol açan binlerce DNA sarmalının kırılmasına neden olur. Ortaya çıkan büyük hasar, hücrelerin DNA onarım mekanizmalarını alt üst eder ve yok olan kromozomların eksik veya yanlış bir araya gelmesini sağlar.

Kromozom patlaması kanser genlerini aktive ediyor

Bu sözde kromozom patlaması, genellikle güçlü kanser genlerinin aktivasyonuna yol açar. Heidelberg’deki Alman Kanser Araştırma Merkezi’nden (DKFZ) Natalia Voronina, “kromotripsisin özellikle agresif tümör davranışı ve kanser hastaları için kötü bir prognoz ile ilişkili olduğunu” açıklıyor.

Chromothripsis’in kanserde ne oranda olduğu daha önce belli değildi. Kromozom patlamasının tüm tümörlerin sadece yüzde iki ila üçünü tetiklediği tahmin ediliyordu. Bu nedenle, çalışma lideri Voronina liderliğindeki DKFZ’deki bilim adamları, 28 kanser türünden 634 tümör örneğinin genomunun incelendiği bir çalışma oluşturdular. Nature Communications dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, tüm yaygın tümör tipleri analiz edildi.

Kromotripsis, tümörlerin yüzde 49’unu tetikliyor

Sonuç, çalışma yazarları için de şaşırtıcı. Beklenen yüzde 3 yerine tüm kanserlerin yüzde 49’unda tümör hücrelerinde kromotripsis saptanabiliyor. Bu nedenle bilim adamları, “kromotripsisin insan kanserlerinin önemli bir bölümünün nedeni olduğunu” belirtiyorlar. Bununla birlikte, bazen sadece bir kromozomun etkilendiği, ancak sıklıkla birkaç kromozomun etkilendiği gösterilmiştir.

Kanser türüne bağlı olarak önemli ölçüde farklı oranlar

Kanser türüne göre büyük farklılıklar vardır. Kromotripsis en sık yaklaşık yüzde 80 ile meme ve karaciğer kanserinde görülür. Melanom ( cilt kanseri ), kemik kanseri ve germ hücre kanseri, kromotripsisin yaklaşık yüzde 60’ını oluşturur. Mide kanserinde ve tükürük bezi ve yumurtalık tümörlerinde kromozom patlaması çok daha seyrek görülür.

Bazı durumlarda bilim adamları, kromozomal hasar olduğunda, kromozomal hasarın da mevcut olduğunu, ancak metastazların ve tekrarlayan tümörlerin saptanabilir kromotripsisi olmadığını da gösterebilirler. Voronina’ya göre, “Bunun ayrıca kanser tedavisi için potansiyel etkileri var çünkü kromotripsis ile ilişkili hedefler evrensel olarak mevcut değil.”

Kromotripse bağlı agresif tümörler

Çalışma sonuçları ayrıca, kromotripsisin neden olduğu tümörlerin, yavaş mutasyonlar ve DNA hasarının neden olduğu tümörlerden önemli ölçüde daha agresif olduğunu doğrulamaktadır. Bunun başlıca nedeni, hastaların hayatta kalma şansını büyük ölçüde azaltan daha sık metastaz oluşumudur. Bu, büyük olasılıkla, kromozom patlamasının bir sonucu olarak gen parçalarının yanlış birleştirilmesiyle tetiklenir.

Bilim adamlarına göre, yeni bulgular kanser tedavisinde yardımcı olabilir ve daha hedefe yönelik tedaviler sağlayabilir, çünkü artık bilinen gen değişiklikleri, bir tümörün hangi zayıf noktalarına sahip olduğunu ve hangi ilaçların ona karşı yardımcı olabileceğini değerlendirmeyi kolaylaştırıyor.