Akşamları akıllı telefon kullanımının uyku üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Mavi ışık filtreleri bu etkiyi azaltabilir ama tamamen engelleyemez.

Salzburg (Avusturya). Akıllı telefonlardan ve dizüstü bilgisayarlardan gelen ışığın çoğu, kısa dalga boylu mavi alanlara düşer. Bu ışık tayfı uyku hormonu melatonin üretimini engeller ve bu nedenle birçok kişinin uykuya dalmasını zorlaştırır veya uyku kalitesini düşürür. Artık birçok akıllı telefonun bu istenmeyen yan etkiyi azaltması beklenen bir mavi ışık filtresi var.

Salzburg Üniversitesi’nden psikologlar ve uyku araştırmacıları şimdi mavi ışık filtrelerinin kısa dalga mavi ışığın insanların uykusu üzerindeki olumsuz etkilerini gerçekten azaltıp azaltamayacağını araştırdılar. Uzman dergisi Clock & Sleep’teki yayınlarına göre, Bilişsel Sinirbilim Merkezi’nden Kerstin Hödlmoser liderliğindeki ekip, uykuları bir uyku laboratuvarında dört gece boyunca kaydedilen 14 denekle bir çalışma yürüttü.

Uykuya dalmadan önce, deneklerin bir buçuk saat boyunca, bir kez bir kitapta, bir kez mavi ışık filtresi olmayan bir akıllı telefonda ve bir kez de mavi ışık filtresi olan bir akıllı telefonda okumaları gerekiyordu. Yazı tipi boyutu ve metin her durumda aynıydı.

Bedensel işlevler mavi ışık filtresinin etkilerini doğrular

Denekler uyurken, bilim adamları göz hareketleri, vücut ısısı, kas aktivitesi ve uyandırma hormonu kortizol ve uyku hormonu melatonindeki değişiklikler gibi önemli bedensel işlevleri belgelediler. Bu veriler, katılımcıların uyku kalitesinin objektif bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

Hödlmoser, “Çalışmamızın sonuçları, akşam akıllı telefon kullanımının uyku üzerindeki olumsuz etkisine ilişkin önceki çalışmaları doğruluyor” diye açıklıyor. Mavi ışık filtresinin kullanılması bu etkileri azaltabildi, ancak tamamen ortadan kaldıramadı.

Kitaplar uyumadan önce sizi rahatlatır

Sabah uyandırma hormonu kortizol seviyesi, kitap okuyan deneklere göre hem mavi ışık filtresi varken hem de yokken arttı. Ayrıca uyumadan önce akıllı telefon kullanan denekler, uykularının ilk çeyreğinde derin uyku ve sabahları objektif dikkat performansı için daha düşük değerlere sahipti. Hödlmoser, “Akıllı telefon okuyucularının uykusu daha bölünmüştü, denekler gece daha sık uyanıyordu” diye açıklıyor.

Öte yandan kitap okumak, mavi ışık filtresi olan veya olmayan bir akıllı telefon kullanmaya kıyasla akşamları daha yüksek melatonin seviyelerine yol açtı. Tıbbın gevşemeyi ölçmek için kullandığı bir parametre olan kan damarı genişlemesi de kitap okurken en yüksek seviyedeydi. Bu nedenle uykuya dalmadan önce kitap okumak, akıllı telefon kullanmaktan çok daha rahatlatıcıdır.

Böylece çalışma, kısa dalga mavi ışığın uyku üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu bir kez daha doğruluyor. Yazarlar, “Yani akıllı telefonunuzla yatağa gitmek akıllıca değil” diyor. Ancak mavi ışık filtresi kullanmak en azından olumsuz etkileri azaltabilir.